Откако Русија ја нападна Украина, безбедноста на Тајван е на усните на креаторите на политиката и аналитичарите ширум светот, поради предвидувањата дека Кина еден ден би можела да го следи водството на Москва и обидот да ја преземе островската држава.

И Тајван и Украина се млади демократии, чиј национален идентитет и политичка независност се соочуваат со закана од агресија од соседната суперсила.

Тајван, сепак, има малку дискутирано тајно оружје кое Украина го немаше – доминација во производството на полупроводници за која некои аналитичари велат дека може да се покаже како клучна за одвраќање на инвазијата на Пекинг.

Инвазијата на Тајван може да предизвика невиден глобален економски ефект поради положбата на островот како веројатно најранлива единствена точка на неуспех во технолошкиот синџир на вредност. „Силиконскиот штит“ на Тајпеј го прави влогот особено висок за Кина. Иако кинескиот претседател Си Џинпинг вети дека ќе го врати осамостоениот остров со сила доколку е потребно, Пекинг во голема мера се потпира на тајванската технологија за да ги напојува клучните индустрии на кои планира да го удвои својот бруто домашен производ до 2035 година.

„Интегрираната стратегија за одвраќање на Тајван мора да го одржи јасен овој остар избор помеѓу националните цели за Пекинг“, изјави за Ал Џезира Џаред Мекини, научник од Универзитетот Ер. „Или освојте го Тајван или одржувајте економски просперитет“. „Одложеното прашање е негирана инвазија“, рече Мекини.

Тајван учествува со 92 отсто од глобалното производство на полупроводници под 10 нанометри (1 нанометар е една милијарда дел од метар), што го прави главен снабдувач на огромното мнозинство чипови кои ги напојуваат најнапредните машини во светот, од Apple iPhone до борбени авиони Ф-35.

Само едногодишното нарушување на снабдувањето со чипови на Тајван ќе ги чини глобалните технолошки компании околу 600 милијарди долари, според студијата на Бостон Консалтинг груп. Во случај нејзината производствена база да биде уништена во војна, обновата на производствениот капацитет на друго место ќе трае најмалку три години и ќе чини 350 милијарди долари, покажа студијата.

И Кина зависна од тајванските нано-полупроводници

„Кина е добра во алгоритми, софтвер и пазарни решенија“, изјави за Ал Џезира Реј Јанг, консултантски директор во Институтот за истражување на индустриска технологија во Тајван. „Но, на нивната индустрија и се потребни многу компјутерски чипови со високи перформанси што ги немаат“. „Ако конфликтот го прекине нивното снабдување, тоа драматично ќе ги забави кинеските амбиции за вештачка интелигенција и 6Г“, рече Јанг. „Тие би морале да ја преуредат целата своја индустриска стратегија“.

Според некои воени аналитичари, Тајпеј може дополнително да ја искористи таа зависност за да ја поткрепи својата национална безбедност. Мекини, кој истакнува дека неговите ставови не мора да ги претставуваат оние на Универзитетот Ер или на американското воено воздухопловство, рече дека „силиконскиот штит“ на Тајван е одвраќање против кинеската агресија.

Минатата година Мекини и Питер Харис, вонреден професор по политички науки на Државниот универзитет во Колорадо, објавија труд за „стратегија на скршено гнездо“ за одвраќање на Кина. Тие предложија Тајван веродостојно да се закани дека ќе ја уништи сопствената инфраструктурата на индустријата на нано-полупроводници на почетокот на инвазијата, конкретно на водечката светска компанија со седиште во Тајван, ТСМЦ, што ќе му го ускрати на Пекинг пристап до неговите чипови и ќе нанесе сериозна штета на неговата економија.

Иако Кина засега останува зависна од тајванската технологија, таа работи напорно за да ја промени ситуацијата превземајќи мерки како крадење на таленти и на интелектуална сопственост. Тајван им забранува на компаниите финансирани од Кина да инвестираат во врвна технологија во нивната земја, а оние кои ги прекршуваат новите закони за „економска шпионажа“ би можеле да поминат до 12 години зад решетки. Минатиот месец, Тајван изврши рација во осум кинески технолошки компании и испрашуваше 60 кинески извидници кои, наводно, се обидувале да ги ловат врвните тајвански инженери. „Најголемата закана за континуираната технолошка доминација на Тајван е ловокрадството на таленти од континентална Кина“, изјави за Ал Џезира Џејмс Ли, експерт за односите меѓу САД и Тајван, кој ќе преземе академска функција во тајванската Academia Sinica подоцна оваа година. „Досега, таа [Кина] не успеа за чипови од високата класа … но веродостојно е дека тие можат да успеат во одреден момент, а со оглед на огромната количина на ресурси со кои располага Пекинг, Тајван ќе биде постојан притисок“.

Рос Феинголд, адвокат од Тајпеј, изјави за Ал Џезира дека кражбата на ИС е посебна грижа. „Поради долготрајните судски постапки и благите казни, законот не инспирира доволно страв за да ги одврати поединците од рутински кражба на трговски тајни или инсајдерски информации од фирми“, рече Феинголд. Сепак, Јанг не го гледа ова како голема грижа за водечките фирми како ТСМЦ.

„Тие се многу паметни и имаат многу софистициран систем за заштита на нивните најчувствителни информации“, рече тој.

Технолошката доминација на Тајван влијае и на пресметката на ризикот на Вашингтон. САД немаат договор за одбрана со Тајван, додека во Вашингтон се вжештува дебатата за тоа дали треба да ја задржат својата долгогодишна политика на „стратешка двосмисленост“ или да се префрлат на „стратешка јасност“.

„Ја гледам американската технолошка зависност од Тајван како ефикасна – па дури и претпочитана – замена за политиката на стратешка јасност“, рече Ли.

„Тоа ги заклучува Соединетите Држави да го бранат Тајван за да ја заштитат индустријата за полупроводници на островот, но тоа не значи дека САД го третираат Тајван како сојузник или ја поддржуваат независноста на Тајван“. Сепак, со оглед на тоа што Вашингтон инвестира 52 милијарди долари во обновување на производството на чипови и домашниот херој Интел се стреми повторно да стане најнапредниот производител на чипови во светот, САД можеби нема долго да бидат технолошки зависни од Тајван.

„Доколку Соединетите Држави почнат да ги произведуваат најнапредните чипови во светот, тоа би го направило Тајван помалку важен за Соединетите држави и последователно би ги направил САД помали шанси да го бранат Тајван, но тоа сепак е многу теоретско сценарио“, рече Ли. „Интел можеби ќе може да го достигне ова ниво на елитни производители доколку има значителни јавни и приватни инвестиции во Соединетите држави во текот на следните 10-20 години, но дури и ако тоа се случи, веројатно нема целосно да го смени ТСМЦ“.

„Деглобализација“

Дури и ако Интел го фати технолошкиот чекор, нема гаранција дека играчите во индустријата сè уште нема да го претпочитаат ТСМЦ. „Ова е она со што Интел треба да се справи“, рече Јанг. „ТСМЦ има целосна доверба од своите меѓународни партнери бидејќи за разлика од Интел нема свој производ и не се натпреварува со нив“. „Глобалното производство на полупроводници беше концентрирано на Тајван благодарение на тридецениската глобализација која даде приоритет на ниските трошоци и економиите на обем. Но, сега деглобализацијата е многу во тек, бидејќи индустриските и националните лидери ширум светот се будат со реалноста на настаните на црниот лебед“.

Прилагодувајќи се на новата реалност на ранливоста на синџирот на снабдување, водечките фирми го преместуваат капацитетот на процесот надвор од Тајван. ТСМЦ ќе започне со изградба на фабрики за производство на полупроводници во Аризона и јапонскиот Кумамото во 2024 година. Тајванскиот УМЦ, третиот по големина производител на чипови во светот, треба да отвори фабрика во Сингапур истата година.

Јанг верува дека меѓународните фирми кои претходно штеделе со офшорирање на производството, ќе се обидат да ги надоместат трошоците за обновување преку техничките откритија што ќе се постигнат со помош на Тајван. „Се повеќе играчи од нагоре и надолу во синџирот на снабдување доаѓаат и се поставуваат овде за да се доближат до екосистемот на Тајван, било да се тоа холандски производители на литографска опрема, јапонски добавувачи на хемикалии и други“, рече тој.

„Тајван сепак ќе го води целиот екосистем бидејќи меѓународните играчи треба да се придружат со нас за да ја иновираат следната генерација на чипови“.