Неопислива тага го обзеде самоборскиот регион откако ја добија веста дека нивниот Мартин Филипчиќ починал за време на фудбалскиот кадетски центар во Дуги Село при натпревар од втората лига. На 15-годишникот одеднаш му се слоши додека играше на гости со својот НК Самобор за победа против НК Дуго Село.
Филипчиќ во 60. минута од фудбалскиот натпревар се пожали на слабост. На судијата му рекол дека не се чувствува добро, па бил упатен кај лекарите во близина на клупата. Но, таму се онесвестил и престанал да дише. Лекарските напори и брзото пристигнување на брзата помош, како што се испостави вечерта, биле залудни бидејќи неговото срце за жал престанало да чука.
Неговото тело е пренесено на обдукција за да се утврди точната причина за смртта, што ги шокираше сите што го познаваа.
„Се пожали дека не спиел многу…“
Неговите пријатели со неверување се сеќаваат на моментите на кои биле сведоци кои оставиле влијание врз нив.
– Да, така е, тој само колабираше во текот на играта. Мартин беше прекрасно момче и одличен спортист. Водел спортски живот, никогаш не доцнел на тренинг и живеел за овој спорт. Во средата наутро ми се пожали дека претходната вечер не спиел многу. Беше слаб и едвај ја изеде вечерата. Пред мечот имаше главоболка, па беше малку нервозен и ме праша дали некој има нешто за главоболка. Тоа го препишавме на промената на времето и на училишните испити, поради што сите сме под стрес на крајот на годината, бидејќи, колку што знаевме, нашиот Мартин беше здрав и во полна кондиција. Сите би го посакале како дел од тимот, верувајте ми, изјави за Јутарњи лист пријател на починатиот Филипчиќ.
Друг, пак, со тага вели дека сè уште не може да поверува дека „добриот дух на нивниот круг пријатели веќе го нема“.
– Како да се збогувате со пријател со кој пораснавте? Воопшто не можете. Тој ќе живее вечно во нашите срца. Страшно е болно да се слушне реченицата „Кога е погребот на Мартин?“ – заклучува пријател на покојниот средношколец.
Како да се избегнат вакви трагедии?
Смртта на петнаесетгодишното момче на фудбалски натпревар во Дуги Село уште еднаш го наметна прашањето кои се причините за ваквите трагедии и дали може навреме да се избегнат или препознаат.
„Во вакви трагични случаи најчесто се работи за некои вродени состојби кои останале скриени, тие се многу ретки и тешко се препознаваат со некои рутински прегледи“, вели кардиологот проф. Даниел Дилбер, раководител на Одделот за детска кардиологија во КБЦ Загреб.
Во дури 50 проценти од случаите причината е хипертрофична кардиомиопатија, односно болест на срцевиот мускул кој е задебеленаж и потоа, со зголемен напор, на коронарните артерии и на самиот срцев мускул им е потребно поголемо снабдување.
Тој предупредува дека може да се работи и за аномалија на коронарните артерии, на пример наместо две да излезе една или да има ненормален проток. Но, тоа се и проблеми кои тешко можат да се откријат со рутински прегледи. Една од причините може да биде воспаление на срцевиот мускул предизвикано од инфекција која немала никакви симптоми, па не е ни познато дека, на пример, вирусот го зафатил срцевиот мускул, кој затоа е исклучително слаб во функција.
Непрепознаени наследни маани
„Можно е и непрепознаени срцеви мани или ретки вродени аритмии како што е болест на срцевите канали. Најчесто тоа се наследни промени кои останале непрепознаени при рутински прегледи. Децата кои се занимаваат со спорт треба да земат и семејна историја за да се утврди дали има некој во семејството кој починал млад поради срцеви заболувања, дали детето имало губење на свеста при напор или стегање во градите. Некои одговори за здравјето на срцето ќе даде и ЕКГ-то, особено ако најчестиот проблем е хипертрофичната кардиомиопатија“, вели проф. Дилбер.
Тој додава дека спортот е сè понапорен веќе по 12-годишна возраст, па затоа е потребно да се утврди дали постои некаков ризик по здравјето и во тој случај детето да биде исклучено од натпреварувачките активности.
„Спортот е корисен и за најболните, но доколку постои ризик, потребно е да се постават граници или да се исклучат големите напори“, заклучува проф. д-р Дилбер.