Почина Д-р Ана Глигиќ – жената која го уништи вирусот Вариола Вера. Светската здравствена организација повеќепати барала потврда за тоа како е уништена вариолата и дали постои можност да биде повторно активирана. Најмалку дваесет пати, пристигнале дописи од СЗО со прашања за тоа како и каде е уништена вариолата. “Тие секогаш се плашеа дека сум оставила некаде вариола и дека ќе ја активирам во некој момент”, изјави д-р Глигиќ.

Д-р Ана Глигиќ, шеф на лабораторијата во Институтот „Торлак“ и една од најистакнатите вирусолзи на 20. век, почина вчера, во 91. година од животот, во Белград. Несомнено, таа остави неизбришлив траг во историјата на медицината, а особено во борбата против вариолата. Нејзиното име е нераздвојно поврзано со големиот успех на државата во сузбивањето на епидемијата на вариола вера во 1972 година, кога, со голема стручност и храброст, успеала да изолира вирусот и да организира вакцинација која го спречила ширењето на една од најопасните болести.

Почеток на епидемијата и првите сигнали

Во декември 1972 година, Југославијата беше погодена од сериозна епидемија на големи сипаници. Вирусот бил внесен во земјата од Ибрахим Хоти, кој се вратил од хадџиликот во Мека, а болеста брзо се ширела, зафаќајќи ги Косово и Метохијата, но и други делови од земјата. Д-р Ана Глигиќ, која тогаш беше шеф на Референтната национална лабораторија во Институтот „Торлак“, беше прва која ја препозна сериозноста на ситуацијата. Иако имаше четири лажни аларми пред самото избувнување на епидемијата, овој пат вирусот бил вистинска закана и д-р Глигиќ беше подготвена за акција.

Изолација на вирусот и клучни моменти

Еден од најголемите моменти во борбата против вариолата беше кога на 15 март 1972 година д-р Глигиќ успеа да го изолира вирусот на вариола вера во лабораторијата на Институтот „Торлак“. Овој научен успех овозможи не само подобро разбирање на самата болест, туку и развој на ефикасни методи за нејзино сузбивање. Д-р Глигиќ и нејзиниот тим веднаш започнаа истражување на примероците и преземаа потребни епидемиолошки мерки, а на основа на нивните откритија, брзо беа преземени соодветни здравствени заштитни мерки.

Масовна вакцинација и борба за здравјето на нацијата

Како клучен дел од стратегијата, д-р Глигиќ организираше масовна вакцинација која траеше само осум до десет дена. За време на овој период, биле вакцинирани повеќе од 18 милиони луѓе. Таквата брзина и опсег на вакцинација беа пресудни за запирање на ширењето на вирусот. Д-р Глигиќ истакна дека овој подухват беше резултат на совршена организација и голема одговорност, а вакцинацијата беше клучна за превенција и контрола на болеста.

Справување со последиците и успешно сузбивање на епидемијата

Со оглед на природата на болеста, било неопходно брзо реагирање, препознавање на сите контакти со заразени и нивно ставување под надзор. Д-р Глигиќ како лидер на тимот беше одговорна за спроведување на тие мерки, вклучувајќи отварање на карантини, во кои беа сместени околу 2.500 луѓе. На крајот, вирусот беше сузбиен, но тоа не беше крај на нејзиниот ангажман. Д-р Глигиќ лично го уништила и закопала материјалот со вирусот на вариола вера, согласно строгите упатства од Светската здравствена организација, спречувајќи било каква можност за повторно избувнување на епидемијата.

Светско признание

За својот труд во сузбивањето на епидемијата на вариола вера, д-р Глигиќ и нејзиниот тим добија признание од Светската здравствена организација. Таа година, Југославија стана пример за другите земји во начинот на кој се справуваат со вакви предизвици. Д-р Глигиќ со гордост истакна дека земјата беше целосно подготвена за вакви типови кризи, бидејќи имаше претходни предупредувања за можни вирусни епидемии поради порастот на меѓународниот сообраќај.

Д-р Глигиќ за актуелните пандемии

Нејзината стручност не заврши во 1972 година. Д-р Ана Глигиќ во текот на својата кариера работела на откривање и истражување на други смртоносни вируси, како што се вирусот Марбург и грипот од глувци. Нејзината способност да се бори против најопасните патогени, со заштита на безбедноста на своите соработници, постави високи стандарди во научниот свет. Д-р Глигиќ беше меѓу пионерите во лабораториите кои се бават со истражувања на смртоносни вируси, а нејзиното име стана синоним за безбедност и стручност во оваа област.

Едукација и вакцини како поука за идните генерации

Иако беше пензионирана, д-р Глигиќ активно учествуваше за време на пандемијата на COVID-19, нагласувајќи ја важноста на вакцинацијата како клучна мерка во борбата против глобалните здравствени закани. Таа често предупредуваше за значењето на едукацијата на јавноста за вакцините, сметајќи дека недостигот на информации и доверба во новите вакцини беше еден од главните причини зошто некои луѓе одбивале да се вакцинираат. Нејзините зборови за важноста на вакцинацијата и научниот напредок во оваа област остануваат релевантни и денес.

Д-р Глигиќ за контроверзите околу потеклото на коронавирусот

Д-р Ана Глигиќ се спротивстави на контроверзиите околу потеклото на коронавирусот, особено на оние кои се однесуваат на можноста за вештачко создавање на вирусот. “Јас се гнушам од таквите полемики, и тие се многу далечни од мене како вирусолог. Постојат различни можности, и така наречени ‘осамени волци’, луѓе со зли намери кои сакаат да го добијат вирусот и со него да изнудуваат држави и влади”, изјави д-р Глигиќ.

Безбедност во уништувањето на вариолата вера

Д-р Глигиќ откри дека Светската здравствена организација повеќепати барала потврда за тоа како е уништена вариолата и дали постои можност да биде повторно активирана. Најмалку дваесет пати, пристигнале дописи од СЗО со прашања за тоа како и каде е уништена вариолата. “Тие секогаш се плашеа дека сум оставила некаде вариола и дека ќе ја активирам во некој момент”, изјави д-р Глигиќ.

Наследство на д-р Ана Глигиќ, траен траг

Низ целата своја кариера, д-р Ана Глигиќ изградила не само научна, туку и морална основа на која се темелат сите идни борби против заразни болести. Нејзината работа во борбата против вариолата постави стандарди за науката и здравството. Денес, кога се сеќаваме на нејзиното дело, јасно е дека нејзиното наследство е многу поголемо од научните откритија – таа беше инспирација за многу генерации лекари, истражувачи и сите кои се борат за здравјето на луѓето.

Д-р Ана Глигиќ ќе остане засекогаш симбол на надеж, стручност и посветеност во борбата за здравјето на целите нации.